Sırrı Paşa Kimdir?
Asıl adı Selim olup Sırrı mahlasını kullanmıştır. Vidin kasabasında Balcı Kenanoğulları olarak anılmış bir aileye mensuptur. Babası Seyyit Bey, annesi Pembe Hanım’dır. 1851 yılında Vidin’de doğmuştur. İptidaî ve rüştî eğitimini Vidin’de yapmıştır. Bu sırada babasını kaybetmiştir. Daha sonra Vidin hükümet dairesine kâtip olarak girmiş; bir süre sonra da Vidin’de vali bulunan Hakkı Paşa’nın maiyetinde İstanbul’a gelmiştir. Onun yardımı ile eğitimini tamamlamış ve Hakkı Paşa’nın yeğeni Melek Hanım’la evlenmiştir. Yeniden devlet hizmetine girerek Sivas ili mektupçuluğuna oradan da Sivas merkez mutasarrıflığına yükselmiştir. Bu sırada uygulamaya giren bir kanunla Osmanlı Devleti’nin ilk Genel Yol İşleri Gezici Müfettişliği’ne atanmıştır. Bu görevi sırasında Rumeli, Anadolu ve Suriye’de yapılan şosaları denetlemiş, yapımlarını sağlamıştır. Gösterdiği başarı üzerine 1888’de İzmit mutasarrıflığına atanmıştır. Selim Sırrı Paşa, Bayındırlık’tan yetiştiği için Kocaeli mutasarrıflığı sırasında yol yapım işlerine hız vermiştir. Göreve başlar başlamaz Ankara’ya doğru yapılmakta olan şosa bitmemiş olduğundan sancak içinde yol seferberliği ilan etmiştir. 35.000’den fazla köylüyle imece usulüyle bu yolları sona erdirmiştir. İzmit Garı’ndan Taraklı’ya kadar olan 18 saat devam eden şose onun eseridir. Demiryolu boyunca sıralanan ve İzmit’in bir özelliği olan çınar ağaçlarını bu esnada diktirmiştir. Yetişmelerine dikkat etmiş zararı dokunanlara ceza verdirmiştir. Bu arada İzmit ovası bataklıklarının kurutulması için Tavşantepe yöresinden toprak getirterek bataklıkların kısmen kurutulmasını sağlamıştır. Bu kurutma sonucunda Çuhane-Sapak yolunu tamamlamıştır. 1894 yılında Fransız Koleji’nin yapımı sırasında kulesine Fransız bayrağı çekildiğinden bayrağı indirtmiş, inşaata engel olmuştur. Çarşıbaşı caddesisini daraltan duvarını yıktırmıştır. Bu olay üzerine Fransız elçisinin şikayet ve müdahalesi ile görevinden alınmıştır. Uzun süre açıkta kalmış 1913 yılında Balkan Harbi sırasında iskân işlerini idareyle görevlendirilmiştir. İlk milletvekili seçimlerinde bağımsız olarak İzmit’ten adaylığını koymuş ise de kazanamamıştır. Son yıllarını Yukarı Pazar’da yaptırmış olduğu köşkünde geçirmiştir. 1924 yılında ölmüş, cenazesi Fevziye Camii yanına gömülmüştür. Daha sonra 1943 yılında Belediye Başkanı Kemal Öz’ün çabalarıyla kemikleri Namazgâh Şehitliği’ne kaldırılmıştır.
Mimari Özellikler
19.yüzyıla ait bir sivil mimarlık örneği olan Sırrı Paşa Konağı, İzmit Mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa tarafından İzmit Hacı Hasan Mahallesi Yeni Çeşme Sokak’ta yaptırılmıştır. Planını bizzat Mutasarrıf Selim Sırrı Paşa’nın çizdiği, Körfez’e yönelik manzarası olan konağın iç duvarları; çeşitli manzara resimleri ve zengin kalemişleriyle süslenmiştir. Konak, zemin kat, 1 normal kat, 1 ara kat bir de cihannüma olmak üzere toplam 4 katlı olarak, ahşap karkas yapı tekniğinde inşa edilmiştir. Yapı, haremlik ve selamlık olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Çıkan bir yangınla zarar gören ve bir süre metruk durumda kalan Sırrı Paşa Konağı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmek üzere kamulaştırılmıştır. 2009 yılında başlayan Sırrı Paşa Konağı’nın restorasyonu başlanmış ve 2012 yılında tamamlanmıştır. Konakta ve konağın müştemilatında, Fransa’dan özel olarak getirilen bazı malzemeler kullanılmıştır. (Tuğla, kiremit, vs. ) Süslemeler Sırrı Paşa Konağı’nın iç mekân duvar bezemelerinin, Dolmabahçe Sarayı’nın restorasyonu için gelen ressamlar tarafından tezyin edildiği rivayet edilmektedir.
Süslemeler
Manzara resimleri, bitkisel ve geometriksel karakterli kalemişi süslemelerden oluşmaktadır. Süslemelerin bir bölümünde altın varakta kullanılarak görsel etki ve estetik değer artırılmıştır. Konağın bahçesi, yöresel taşların kullanıldığı yüksek bir bahçe duvarlarına sahiptir. Duvarda İzmit’in Antik dönemine ait devşirme malzemelerde kullanılmıştır.
Önemi
Mutasarrıf Sırrı Paşa tarafından yaptırılan ve Kocaeli şehrinin en görkemli yapılarından birisi olan konak, zarif mimarisi ve zengin kalemişi süslemeleriyle dikkat çekmektedir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Sırrı Paşa Konağı restorasyon uygulamasıyla “Tarihi Kentler Birliği 2011 Uygulama Ödülü”nü kazanmıştır.
HARİTA